بیانیۀ مشترک دبیرکل سازمان ملل متحد، آنتونیو گوترش، و رئیس کمیتۀ بین‌المللی صلیب سرخ، پیتر مائورر

ادلب و طرابلس هم اکنون متحمل تخریب و درد و رنج فراوان ناشی از بمباران و خمپاره باران هستند و به فهرست طویلی از شهرهای پیش از خود از جمله اخیراً همچون موصل، حلب، رقعه، تعز، دنسک، فلوجه و صنعا پیوسته‌اند.

آنها به ندرت در صدر اخبار آورده می‌شوند، گرچه که باید این اتفاق بیفتند. جنگ در شهرها نمی‌تواند خبر صفحات آخر باشد. در حقیقت، در حدود 50 میلیون نفر از آثار جنگ رنج می‌برند.

کمیتۀ بین‌المللی صلیب سرخ و سازمان ملل متحد که از پیامدهای انسانی جنگ در شهرها آگاهند، امروز مشترکاً از دولت‌ها و تمامی طرف‌های مخاصمۀ مسلحانه درخواست می‌کنند که از کابرد سلاح‌های انفجاری با وسعت اثر زیاد در مناطق پرجمعیت خودداری کنند.

با گسترش شهرها در جهان، جنگ‌ها و مخاصمات نیز به شهرها کشیده می‌شوند. هنگامی که شهرها مورد بمباران و خمپاره‌باران قرار می‌گیرند (چه توسط حملات هوایی، موشک‌ها، ادوات سنگین یا انفجاری دست‌ساز) غیرنظامیان هستند که تاوان آن را دو چندان می‌دهند. در واقع، اکثریت مصدومین (طبق یک پیش‌بینی بیش از 90 درصد) غیرنظامی هستند. تصاویر هولناک از مراکز جمعیتی در افغانستان، عراق، سوریه و اوکراین (که صرفاً تعداد کمی از آنها نام برده شد) نشاندهندۀ الگویی از آسیبی مهیب است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت گرچه اغلب به فراموشی سپرده می‌شوند.

طرف‌های درگیری باید بدانند که نباید در مناطق پرجمعیت همچون میدان نبرد جنگ کنند. آنها باید بدانند که کاربرد سلاح‌های انفجاری با وسعت اثر زیاد در شهرهای بزرگ و کوچک، و اردوگاه‌های پناهندگان، غیرنظامیان را در معرض خطر بالای آسیب تفکیک ناپذیر قرار می‌دهد.

مخاصمات مسلحانه در شهرها، غیرنظامیان بی‌شمای را کشته و شدیداً مجروح کرده، و بسیاری را برای یک عمر دچار معلولیت و آسیب روانی می‌کنند. در یکی از بی‌نهایت مثال‌ها، ماه گذشته در عدن، یمن، دست کم 200 هزار نفر پس از درگیری شدید بدون آب پاکیزه ماندند.

و هنگامی که آب یا برق به دلیل انفجار خطوط انتقال دچار اختلال می‌شود، ارائۀ مراقبت درمانی به شدت سخت و غیرممکن می‌گردد. در واقع، وقتی که شهرها بمباران و خمپاره باران می‌شوند، مراقبت درمانی نیز سخت مورد حمله قرار می‌گیرد: کارکنان درمانی کشته و زخمی می‌شوند، آمبولانس‌ها به زخمیان نمی‌رسند، و بیمارستان‌ها صدمات غیرقابل جبران می‌بینند.

برای آنها که نجات پیدا می‌کنند، زندگی طاقت‌فرسا می‌شود و اغلب مجبور به فرار از محل زندگیشان می‌شوند. تابستان گذشته، تنها در دو ماه، حدود 100 هزار نفر به دلیل بمباران و خمپاره‌باران سنگین در طرابلس آواره شدند. آوارگان به ویژه نسبت به مخاطرات در برابر سلامت و جانشان آسیب‌پذیرند، مخصوصاً زنان و کودکان. در عراق، 1.5 میلیون آواره داخلی در کشور قادر به بازگشت به خانه‌های خود نیستند. آنها که بازمی‌گردند نیز برای بازسازی زندگی خود با مشقت‌های بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند. خانه‌هایشان ویران شده، شبکه‌های خدمات ضروری از هم فروپاشیده، و تهدید مهمات انفجاری باقیمانده از جنگ همه جا وجود دارد.

ویرانی عظیم ایجاد شده توسط مخاصمات مسلحانه در شهرها می‌تواند شاخص‌های توسعه‌ای برای سال‌ها یا دهه‌ها را تحت‌الشعاع قرار دهد: برای مثال، پس از چهار سال اول مخاصمۀ مسلحانه در یمن، نشانگرهای توسعۀ انسانی به شاخص‌های 20 سال قبل نزول نمود. این امر عقبگردی بزرگ برای دستاورد‌های بسیاری از اهداف توسعۀ پایدار است. پیشرفت به دست آمده در طول دهه‌ها با تبدیل یکبارۀ مراکز جمعیتی پررونق به شهرهای ویران، می‌تواند به سرعت معکوس شود.

امسال هفتادمین سالگرد امضای کنوانسیون‌های 1949 ژنو است؛ معاهدات جهانی پذیرفته‌شده‌ای که قدرت حمایتی حقوق بین‌المللی بشردوستانه را هنگامی که قواعد آن به دقت رعایت می‌شوند تأمین می‌کند. حقوق بین‌المللی بشردوستانه، مطلقاً حمله علیه غیرنظامیان یا اشیاء غیرنظامی، حملات کور یا نامتناسب، سلاح‌هایی که آثارشان قابل تفکیک نیست، و استفاده از غیرنظامیان به عنوان سپر انسانی را ممنوع کرده است. حقوق بین‌المللی بشردوستانه طرف‌های مخاصمه را ملزم می‌کند تا برای به حدأقل رساندن آسیب‌های تصادفی به غیرنظامیان اقدامات لازم را انجام دهند. احترام به این قواعد هنگامی که جنگ در محیط‌های پرجمعیت انجام می‌شود حتی حیاتی‌تر نیز می‌نماید؛ آنجا که اهداف نظامی و غیرنظامی و ساختارهای غیرنظامی با هم درآمیخته‌اند، و غیرنظامیان در خطر بیشتری قرار دارند.

آسیب‌پذیری ذاتی غیرنظامیان در مناطق پرجمعیت دولت‌ها را ملزم می‌کند که انتخاب سلاح‌ها و تاکتیک‌های خود را برای اجتناب از آسیب به غیرنظامیان مورد ارزیابی و سازگاری مجدد قرار داده، و نیروهای مسلح خود را برای این هدف آموزش داده و تجهیز کنند. همچنین دولت‌ها باید در این راستا بر شرکا و دیگر طرف‌های مورد حمایتشان نفوذ داشته باشند. و ضروری است که حمایت از غیرنظامیان یک اولویت راهبردی در برنامه‌ریزی و هدایت عملیات نظامی باشد. در این راستا گام‌هایی برداشته شده‌است اما کارهای بیشتر باید سریعتر صورت پذیرد.

ما خوشحالیم از اینکه طرح‌هایی برای تقویت حمایت از غیرنظامیان در مخاصمۀ مسلحانۀ شهری در راهند. به عنوان اولین گام، از تلاش‌های دولت‌ها در ایجاد یک اعلانیۀ سیاسی، و همینطور محدودیت‌های مناسب، استانداردهای رایج و خط مشی‌های عملیاتی منطبق بر حقوق بین‌المللی بشردوستانه مرتبط با کاربرد سلاح‌های انفجاری در مناطق پرجمعیت حمایت می‌کنیم.

به علاوه از دولت‌ها و دیگر ذینفعان می‌خواهیم که جمع‌آوری اطلاعات دربارۀ مصدومان غیرنظامی را تقویت نموده و سازوکارهایی را برای کاهش و بررسی آسیب به غیرنظامیان، تضمین مسئولیت‌پذیری و درس‌آموزی برای عملیات آتی ایجاد کنند.

ما دولت‌ها را تشویق می‌کنیم که روش‌های خوب را شناسایی و برای کاهش خطر آسیب به غیرنظامیان در مخاصمۀ مسلحانۀ شهری آنها را تبادل کنند، از جمله محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها دربارۀ کاربرد سلاح‌های انفجاری سنگین در مناطق پرجمعیت؛ و متعهد می‌شویم که از تبادل چنین روش‌های خوبی حمایت کنیم.

ما از تمامی طرف‌های مخاصمات مسلحانه می‌خواهیم که از راهبردها و تاکتیک‌هایی استفاده کنند که نبرد را به خارج از مناطق پرجمعیت برده و در مجموع درصدد کاهش مبارزۀ شهری باشند، و از تمامی طرف‌ها می‌خواهیم به غیرنظامیان اجازه دهند مناطق تحت محاصره را ترک کنند.

و ما از دولت‌ها درخواست می‌کنیم که خط‌مشی‌ها و روش‌هایی را به کار بندند که حمایت از غیرنظامیان را زمانی که جنگ در مناطق پرجمعیت اتفاق می‌افتد تقویت کند، از جمله خط‌مشی‌ها و روش‌هایی که از کاربرد سلاح‌های انفجاری با وسعت اثر زیاد، به دلیل احتمال بالای آثار غیرقابل تفکیک آنها، خودداری می‌کنند. تا کاهش آثار جنگ بر شهرها و کاهش درد و رنج‌ها مسیری طولانی در پیش است.